421 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği; elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanma mecburiyeti getirilen mükellefler şu şekilde sıralamıştır:
a) 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar,
b) 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar,
c) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenler,
d) 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenlerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar.
Yukarıdaki tespitlere göre (a) ve (c) açısından bir tereddüt bulunmamaktadır. Ancak, (b) ve (d) bentlerinde yazılı mükellefler açısından çok ciddi ve risk içeren bir durum söz konusudur. Tebliğde bu mükelleflerin (a) ve (c) bentlerindeki mükelleflerden 2011 takvim yılı içinde herhangi bir şekilde alım yapmış olmaları yeterli kabul edilmiş olup, bu alımlarına dair herhangi bir miktar sınırlaması ya da kullanım amacı kıstası belirlenmemiştir. Aynı zamanda bu mükelleflerden (b) bendinde yer alanların 2011 brüt satışları 25 Milyon TL, (d) bendinde yer alanların ise brüt satışları 10 Milyon TL’yi aşarsa, elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanma zorunluluğu kapsamına girmektedirler.
Örnek: KL A.Ş. 2011 yılında 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olan bir mükelleften üretim faaliyetinde işletme malzemesi olarak kullanmak amacıyla herhangi bir üründen 1 gram dahi alım yapmışsa ve 2011 yılı sonu itibariyle brüt satışları toplamı da 25 Milyon TL’yi aşmışsa, elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanma zorunluluğu kapsamına dahil olmaktadır.
Madeni yağ lisansı sahibi firmadan sadece madeni yağ değil, herhangi bir mal alınsa dahi zorunluluk kapsamına girilmesi söz konusu olacaktır. Örneğin: Bir mükellef, madeni yağ lisansına sahip bir akaryakıt firmasından 2011 yılında bir depo yakıt almışsa ve 2011 brüt satışları da 25 Milyon TL’den fazla ise e-fatura ve e-defter uygulamasına geçmek zorunda kalacaktır.
Yukarıda yer alan birinci görüşe göre madeni yağ lisansına sahip bir mükelleften, madeni yağ dışında dahi olsa herhangi bir emtia alan bir mükellef 31.12.2011 itibari ile brüt satış hasılatı 25.000.000-TL ve üzerinde ise bu mükellef uygulama kapsamına girmektedir.
Bizim de desteklemiş olduğumuz diğer bir görüşe göre ise, madeni yağ lisansına sahip olan bir firmadan ancak ve ancak alım-satım maksadı ile madeni yağ emtiası alan ve 31.12.2011 itibari ile brüt satış hasılatı 25.000.000-TL ve üzerinde olan bir mükellef uygulama kapsamına girmektedir.
Enerji piyasası düzenleme kurumu tarafından çıkarılan 12.02.2011 tarih ve 27844 sayılı Resmi gazete’de yayımlanan madeni yağların ambalajlanması ve piyasaya sunumu hakkındaki tebliğin 4. maddesinde madeni yağ aşağıdaki gibi tanımlanmıştır.
“Madeni yağ: Baz yağına veya kimyasal sentez yöntemi işlenen maddelere, bazı katkıların ilâvesi sonucu, hareketli ve temas halinde olan iki yüzey arasındaki sürtünme ve/veya aşınmayı azaltma veya soğutma özelliğine sahip mamul haline getirilen doğal veya yapay maddeleri,”
Örnek: KLM Ltd. Şti. 2011 yılında 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal eden bir mükellefin satmış olduğu malların herhangi birisinden 2011 yılı içinde 1 gram dahi alım yapmışsa ve2011 yılı sonu itibariyle brüt satışları toplamı da 10 Milyon TL’nı aşmışsa, elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanma zorunluluğu kapsamına dahil olmaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus, söz konusu firmalardan mutlak olarak ÖTV Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malların (kolalı gazozlar, alkollü içecekler, sigaralar…v.d.) alınmış olması şart değildir. Herhangi bir mal alınmış olsa dahi kapsama girilmesi söz konusudur.
Yukarıda yer alan birinci görüşe göre, bir mükellef 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal eden bir mükellefin satmış olduğu malların herhangi birisinden 2011 yılı içinde 1 gram dahi alım yapmışsa ve 2011 yılı sonu itibariyle brüt satışları toplamı da 10 Milyon TL’nı aşmışsa, elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanma zorunluluğu kapsamına dahil olmaktadır.
Bizim de desteklemiş olduğumuz diğer bir görüşe göre ise, 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal eden bir mükelleften ancak ve ancak alım-satım maksadı ile 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları alan ve 31.12.2011 itibari ile brüt satış hasılatı 10.000.000-TL ve üzerinde olan bir mükellef uygulama kapsamına girmektedir.
Dikkat edilmesi gereken diğer bir husus ise, brüt satışlar ilgili mükellefin tüm satışlarını kapsamaktadır. Diğer bir ifade ile, yukarıda (a) ve (c) bentlerinde sayılan mükelleflerden aldığı mallar ile imal ettiği ürünlerin satışı değil, 2011 yılı içinde gerçekleştirdiği tüm satışların brüt toplamı esas alınacaktır.
Kanun koyucunun buradaki maksadı elektronik fatura ve elektronik defter uygulamasını mümkün olan en kısa sürede yaygınlaştırmaktır. Kanun koyucu bu maksadı gerçekleştirmeye çalışırken, bir taraftan küçük bir kıstası öngörmüş(a ve c bentlerinde sayılan mükelleflerden 1 tl'lik dahi alış yapılmasını yeterli görmüş), diğer taraftan ise bu alışı yapan firmaların brüt satış hasılatını kısmen yüksek tutmuş(25.000.000-TL ve 10.000.000-TL). Yani kanun koyucu elektronik fatura sistemine geçişi hem hızlandırmak hem de bunu gerçekleştirmeye çalışırken kısmen büyük ve orta ölçekli firmalardan başlamak istemektedir.
Elektronik Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerin birbirlerinden aldıkları mallar ve sağladıkları hizmetler için 1/9/2013 tarihinden itibaren elektronik fatura göndermeleri ve almaları zorunludur. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir.
Elektronik fatura uygulamasından yararlanan mükellefler fatura düzenlemeden önce karşı tarafın www.efatura.gov.trinternet adresinde yer alan kayıtlı kullanıcı listesine kayıtlı olup olmadığını kontrol edecekler, kayıtlı kullanıcı ise elektronik fatura, kayıtlı kullanıcı değilse kâğıt fatura düzenleyeceklerdir.
Elektronik fatura uygulamasına dâhil olma zorunluluğu getirilen mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan diğer mükelleflere kâğıt ortamında fatura düzenleyemeyecekler; düzenlemeleri halinde kâğıt ortamında düzenlenen bu faturalar hiç düzenlenmemiş sayılacaktır.
Elektronik Fatura ve Elektronik Deftere Geçiş Süresi
Zorunluluk kapsamına giren mükelleflerin;
a) Elektronik fatura uygulamasına 2013 takvim yılı (1/9/2013 tarihi itibariyle Gelir İdaresi Başkanlığı'na başvurulması gerekmektedir.)
b) Elektronik defter uygulamasına ise 2014 takvim yılı (Elektronik defter yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin 1/9/2014 tarihi itibariyle elektronik defter test süreçlerini başarı ile tamamlamış olmaları gerekmektedir.) içerisinde geçmeleri zorunludur.